Mùi Cỏ Cháy – Khi tuổi trẻ hóa thành bất tử giữa chiến tranh

Mỗi năm vào dịp lễ 30/4 – ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước – khán giả Việt Nam lại có dịp nhìn lại những năm tháng hào hùng thông qua những tác phẩm điện ảnh về chiến tranh cách mạng. Trong số đó, Mùi Cỏ Cháy luôn được nhắc đến như một bộ phim đặc biệt, không chỉ vì sự chân thực, xúc động mà còn bởi những giá trị nghệ thuật, nhân văn sâu sắc. Ra mắt năm 2011, bộ phim do đạo diễn Nguyễn Hữu Mười thực hiện, nhà thơ Hoàng Nhuận Cầm viết kịch bản, đã để lại dấu ấn mạnh mẽ trong lòng người xem và trở thành một biểu tượng của dòng phim chiến tranh Việt Nam hiện đại.

Khi tuổi trẻ bước vào lửa đạn

Mùi Cỏ Cháy tái hiện lại một trong những chương bi tráng nhất của lịch sử dân tộc: cuộc chiến 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị năm 1972. Phim xoay quanh cuộc đời của bốn sinh viên Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội: Hoàng, Thành, Thăng và Long. Họ là những chàng trai tuổi đôi mươi, đang ngồi trên ghế giảng đường, mang trong mình bao ước mơ, khát vọng về một tương lai tươi sáng. Nhưng tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc đã khiến họ gác bút nghiên, lên đường nhập ngũ, khoác trên mình màu áo lính.

Sau một thời gian huấn luyện ngắn, họ được điều ra chiến trường Quảng Trị – nơi đang diễn ra trận đánh ác liệt nhất trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Bằng những lát cắt thời gian đan xen giữa hiện tại và quá khứ, bộ phim dẫn dắt khán giả vào thế giới nội tâm của những người lính trẻ, chứng kiến họ trưởng thành, trải qua những mất mát đau thương giữa chiến tranh. Trong bốn người, chỉ duy nhất Hoàng sống sót trở về, mang theo nỗi đau và ký ức không thể phai mờ về những người bạn đã ngã xuống.

Điều đặc biệt ở Mùi Cỏ Cháy là sự dung hòa giữa chất sử thi hào hùng và nét trữ tình sâu lắng. Dù là phim chiến tranh, nhưng từng khung hình đều ấm áp, đầy chất thơ: những buổi tối hành quân bên ánh trăng, lời hẹn yêu thương gửi về hậu phương, những câu thơ chép vội trước giờ ra trận… Tất cả làm nên một bản giao hưởng bi tráng về tuổi trẻ Việt Nam trong thời khắc lịch sử khốc liệt.

Dàn diễn viên mộc mạc nhưng đầy xúc cảm

Không có những ngôi sao tên tuổi, Mùi Cỏ Cháy quy tụ dàn diễn viên trẻ, phần lớn là lần đầu tham gia điện ảnh. Đó là Tô Tuấn Dũng (vai Thăng), Nguyễn Thanh Sơn (vai Long), Lê Văn Thơm (vai Thành), và Nguyễn Năng Tùng (vai Hoàng thời trẻ). Họ mang đến sự tự nhiên, gần gũi và chân thật đến mức người xem không còn cảm giác đang theo dõi một bộ phim, mà như đang chứng kiến cuộc đời thật của những người lính trẻ năm xưa.

Đặc biệt, vai Hoàng khi về già – người kể lại câu chuyện – được chính đạo diễn Nguyễn Hữu Mười đảm nhận. Cách ông dẫn dắt mạch phim bằng giọng kể trầm lặng, nhiều hoài niệm, khiến khán giả càng thêm xúc động. Không cần những lời thoại kịch tính, chỉ bằng ánh mắt và những khoảng lặng, bộ phim cũng đủ khiến người xem bật khóc.

Bên cạnh dàn diễn viên nam là sự xuất hiện thoáng qua của những người mẹ, người yêu, người em gái… ở hậu phương. Họ không hiện diện quá nhiều nhưng là nguồn động viên tinh thần, là sợi dây kết nối những người lính với quê hương. Một vài phân đoạn ngắn như hình ảnh bà mẹ già ngóng thư con, cô gái áo trắng gửi gắm lời yêu thương... trở thành những điểm nhấn cảm xúc đầy day dứt trong phim.

Bản tráng ca bất tử của tuổi trẻ Việt Nam

Không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật, Mùi Cỏ Cháy còn mang ý nghĩa lịch sử và nhân văn to lớn. Phim giúp thế hệ trẻ hôm nay hiểu được cái giá của độc lập, tự do và sự hy sinh thầm lặng của những người đi trước. Qua hình ảnh những sinh viên trẻ tình nguyện ra trận, khán giả cảm nhận rõ tinh thần yêu nước, lòng can đảm và lý tưởng sống cao đẹp – sẵn sàng dâng hiến tuổi xuân cho Tổ quốc.

Tên phim – Mùi Cỏ Cháy  vừa gợi ra hình ảnh cụ thể trên chiến trường, vừa mang tính biểu tượng cho sự sống, cái chết, và cả ký ức không thể xóa nhòa của người lính. Đó là mùi vị ám ảnh của chiến tranh, là nỗi đau len lỏi trong từng kỷ niệm, nhưng cũng là sự nhắc nhớ vĩnh cửu về những người đã hy sinh để đất nước được yên bình hôm nay.

Phim nhận được nhiều giải thưởng lớn như Bông Sen Bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 17, Cánh Diều Vàng 2011 và được Tổng cục Chính trị thuộc Bộ Quốc phòng trao bằng khen. Đặc biệt, trong suốt hơn một thập kỷ qua, Mùi Cỏ Cháy vẫn được chiếu lại vào các dịp lễ lớn như 30/4 hay 27/7 và luôn khiến khán giả nghẹn ngào xúc động.

Mùi Cỏ Cháy không chỉ là một bộ phim đáng xem, mà còn là một lời tri ân sâu sắc gửi đến những người lính đã ngã xuống. Trong những ngày tháng Tư lịch sử, khi cả đất nước cùng hướng về quá khứ, Mùi Cỏ Cháy như một ngọn lửa nhỏ sưởi ấm ký ức, nhắc nhớ về một thế hệ anh hùng đã sống, chiến đấu và hy sinh để viết nên hai chữ “Hòa Bình”.